Veluwe Zwerfpad  

Etappe 13. Donderdag 15 november. Echoput - Garderen D1,2 en E1,2.  21.6 km.

Weer: Zonnig, 12 graden.

We zetten de auto weer neer bij de kerk van Garderen. Het lukt ons met 1 minuut speling om op 9.24 uur de buslijn 107 van Syntus richting Ede te halen. Onze chauffeur vraagt aan zijn collega in buslijn 102 naar Apeldoorn om nog even te wachten zodat wij om 09.30 uur kunnen overstappen. Daarna zijn we binnen 10 minuten bij halte De Echoput.

Het is een zonnige dag vandaag, de voorspelde mist is weggebleven. In het begin is het nog wel wat heiig en dat is weer mooi voor de foto’s. Het eerste gedeelte hebben we al eens gelopen, maar toen zat er nog veel blad aan de bomen en was het kurkdroog. En dat het nog steeds droog is zien we aan het Ruitersgat dat we als eerste passeren. Daar staat nog steeds vrijwel geen water in. Even later staan we op de splitsing waar we dit keer linksaf gaan richting Elspeet.

We lopen over de Elspeterweg, een breed verhard bospad. Deze grindweg is ongeveer 5 km lang en bijna kaarsrecht. Toch is het niet alleen maar eentonig, de variatie aan bossen is groot. Het gaat om productiebos, ooit aangekocht door koningin Wilhelmina en ingericht door Prins Hendrik. De huidige Koninklijke Houtvesterij zorgt door selectief te rooien voor een wat opener en gevarieerder bos.

We zouden er haast aan voorbij lopen als Ina de kleine steen met daarop de gebeitelde tekst: “kroeze eik” niet zag staan. Een kroezeboom is een boom, meestal een eik, die vaak op de grens van een es geplant werd van waaruit de akkers verdeeld werden. Soms gaf een kroezeboom aan dat je op een kruispunt van wegen was gekomen. Het lijkt er op dat deze boom een kruispunt aangaf (en nog steeds aangeeft). Iets verderop twee wat meer opvallende stenen grenspalen. Een oude met aan de ene kant een A en op de andere kant een E. Daarnaast is door de gemeente Apeldoorn een wat grotere neergezet, in felle kleuren en met een mooi gemeentewapen. Laat de Elspeters dit maar overtroeven.

Er passeert een enkele auto, waarschijnlijk afkomstig uit de jachtopzienerwoning die we na 3 km bereiken. De "Hooge Duvel" werd in 1901 gebouwd als dubbele jachtopzienerwoning, wat nog te zien is aan de gespiegelde vormgeving. De woningen waren ook geschikt voor het bedrijven van kleinschalige landbouwactiviteiten, zoals het houden van varkens en geiten. In de tweede helft van de 20e eeuw is van de dubbele woning één dienstwoning gemaakt en zijn de verblijven voor kleinvee verwijderd. Het pand werd in 2000 aangewezen als rijksmonument en ingeschreven in het monumentenregister. Kenmerkend zijn het siermetselwerk en het houtsnijwerk. Op het dak staat een windvaan in de vorm van een jachtopziener met hond.

De naam Hooge Duvel verwijst naar de vlakbij gelegen heuvel "De Hooge Duvel" en de daarbij behorende Veluwse sage "De Hooge Duvel en de Rooie Heg" over de boze geest Ossaert. Een Ossaert is meestal onzichtbaar als hij op de rug van het slachtoffer springt, waardoor deze niet meer kan bewegen. Soms wordt alleen de stem van het wezen gehoord, in andere gevallen wordt de Ossaert beschreven als een zwart monster met enorme klauwen en rode ogen (zoals een hellehond). Behalve wat vogeltjes die denken dat het al voorjaar is komen we geen enge beesten tegen.

Ook vandaag worden we getrakteerd op prachtige natuur. De kleuren geel en oranje overheersen en samen met de lage stand van de zon geeft dat een magische kleur aan bomen en struiken. Ook het al gevallen blad doet hier in mee. We zien weer vitale bosbesstruiken om ons heen. Zie ik het goed en kleurt daar een bosbes tussen het groene blad? Dat kan toch niet in november. Als we beter kijken zien we ineens overal bosbessen. Het klimaat is wat van slag zullen we maar zeggen.

Vlak voor we Elspeet binnen gaan, lopen we door een oneindig groot bos met enorme beuken. Het Elspeterbos was vroeger een van de belangrijkste dingen in het leven van de Elspeters. De een haalde er het timmerhout of boerengeriefhout, een ander sprokkelde er of haalde bodemproducten en iedereen stroopte wild, dat in het bos huisde. Naast de particulieren had ook de kerk van Elspeet grote belangen in het bos. De eerste predikanten waren ook maalman en ondertekenden, met de holtrichters of boswachters, de rekeningen van de houtdelingen enz.

In Elspeet nemen we een heerlijke kop koffie. We rekenen uit dat we nu halverwege de etappe zijn. Elspeet heeft het dorpse karakter weten te behouden, alles kleinschalig zonder hoge gebouwen. Aan de rand van het dorp vinden we een aantal nieuwbouwhuizen met een bijzondere architectuur. Eigentijdse woningen met een uitgegraven kelderverdieping, deels onder de grond. Het lijkt daarbij of het hele huis de grond in gezakt is. Een woning steelt de show met een rieten dak dat haast tot de grond doorloopt. Geen alledaagse combinaties. Ook Elspeet heeft een molen met de naam “De Hoop” en langs deze molen verlaten we het dorp. 

We passeren het zeer oude landgoed Staverden, maar onze route gaat er te ver omheen om even aan te wippen. Een andere keer dan maar als we het Zuiderzeepad gaan lopen. Aan het eind van een lang bospad komen we uit bij het voormalige Jachthuis. Dat is nu een gewoon landhuis, maar er staat wel een mooie windvaan op. Na de jager met zijn hond mag een wild zwijn niet ontbreken.

Elk gebied heeft zo zijn geheimen. In 1944 werd op last van de Duitse bezetter een schijnvliegveld aangelegd aan de Uddelerweg tussen Elspeet en Uddel. Daarvoor werden rond 50 Nederlandse arbeiders ingezet, die waren ondergebracht in het Doopsgezind Broederschapshuis. Op 5 september 1944 werd het in aanleg zijnde schijnvliegveld op de Elspeterheide door twee Engelse vliegtuigen beschoten, waarbij 8 dodelijke slachtoffers vielen. Van de locatie zelf is niets meer terug te vinden.

Na het oversteken van de Uddelerweg lopen we dwars over het enorm uitgestrekte Houtdorperveld. Schotse Hooglanders houden het open, maar die hebben zich vandaag verdekt opgesteld. Halverwege de heide dwarsen we een kaarsrecht fietspad, dat in het verleden een kerkenpad is geweest tussen Speuld en Uddel. Om 15.30 uur zijn we weer terug in Garderen, waar we een boodschapje doen voor we de terugreis naar Putten aanvaarden.