Veluwe Zwerfpad  

Etappe 12. Woensdag 14 november. Harskamp – Lunteren  21.9 km.

Weer: Zonnig, 13 graden.

Het lijkt weer een mooie wandeldag te worden. Vandaag de langste etappe van de 4, vooral ook vanwege de langere reistijden. We zetten de auto op de parkeerplaats bij station Putten. Vanaf hier nemen we bus 107 naar Harskamp. Daar arriveren we na 39 minuten. In het dorp wonen ongeveer 3000 mensen en daarnaast ongeveer hetzelfde aantal op de kazerne aan de andere kant van de N310. Deze weg vormt de scheidslijn tussen het dorp en het defensieterrein. Ook vandaag is er op het schietterrein geen enkele activiteit te horen.

In het dorp Harskamp lopen we op korte afstand langs huis “Harscamp” dat gebouwd is omstreeks 1880 en in 1913 verbouwd in landhuisstijl naar ontwerp van H.P. Berlage in opdracht van het echtpaar Kröller-Möller. Huis Harscamp was bestemd voor de heer J.H. Memelink, rentmeester van de landgoederen Harscamp, Hoenderloo en Anloo. Het echtpaar Kröller-Möller verbleef zelf in boerderij het Klaverblad op het landgoed Harscamp van waaruit zij besloten tot de koop en de vorming van het park de Hoge Veluwe.

Het Zwerfpad loopt verder ten westen van het dorp richting Otterlo waar we na 3 km arriveren. Het is een lange rechte weg waar genoeg valt te zien, maar niet veel over valt te vertellen. In Otterlo nemen we een kop koffie in een restaurant op een kruispunt van wegen. Als voetgangers hebben we er weinig last van, maar het valt wel op dat hier ontzettend veel vrachtverkeer rondrijdt. En dat voor een klein dorpje midden op de Veluwe.

Na de break gaan we verder in zuidwestelijke richting. We lopen langs bungalowpark Heidekamp en via bospaden bereiken we de buurtschap Roekel. Als we weer 2 kilometer verder zijn gelopen komen we in de buurt van het Wekeromsche Zand. Het pad loopt over een hoger gelegen beboste zandrug. In vroegere tijden is hier door actieve zandverstuiving een zandrug ontstaan die later met bebossing is vastgezet. De boeren die hier destijds woonden hadden zoveel schade door de verstuivingen dat ze uit moesten wijken naar het noordelijk gelegen dorp Wekerom. Vlakbij een vennetje vinden we een driehoekige metalen plaat met de tekst: middelpunt van Nederland en 2160 meter. De punt van de driehoek wijst ergens naar een plek ver weg tussen de bomen.

De gemeente Ede telt vele complexen van Celtic Fields of raatakkers, waarvan het Wekeromse Zand tussen Wekerom en Meulunteren de grootste én de bekendste is. Deze raatakkers zijn pas is 1996 ontdekt. Bij archeologisch veldonderzoek in 2006 werden in de buurt van de Vijfsprongweg sporen van maar liefst vijf boerderijen uit de IJzertijd gevonden. De beheerder van het complex, het Geldersch Landschap en Geldersche Kastelen, besloot een hectare met raatakkers te restaureren dan wel te reconstrueren en in te zaaien. Bovendien ontstond het idee een boerderij uit de ijzertijd te herbouwen op basis van gevonden restanten van grondpalen. Hiermee was de grote van een boerderij bekend. Verder moesten materialen uit de omgeving zorgen voor een aannemelijk geheel. In de zomer van 2011 verrees hier een boerderij, compleet met een opslagschuurtje, een zogeheten spieker. De vorm en afmetingen van de boerderij zijn dus deels gebaseerd op aannames, omdat niemand weet hoe het er ooit precies heeft uitgezien. 

Notaris Dinger beheerste als notaris meer dan een halve eeuw het openbare leven in Lunteren. Dinger kocht al vroeg in de 20e eeuw grote stukken land om ze te behoeden voor ontginning en bebossing. Zo is met name door zijn toedoen het Wekeromse Zand bewaard gebleven. Hij verwierf ook het vroeger geheten landgoed “de Valk”, een waar archeologisch eldorado. Het bevat de nog zichtbare resten van akkers uit de IJzertijd, enkele grafheuvels en een prehistorische waterput die nu bekend staat als de Germaanse Put. Het patroon van raatakkers is ook nu nog eenvoudig terug te zien op een luchtfoto van Google Maps (zie foto, linksboven de Germaanse put en onder verspreid de voormalige raatakkers). 

De kuil in het landschap bleek een nog deels intacte boomstamput uit de IJzertijd te bevatten. Vermoedelijk is deze kuil grotendeels door mensenhanden gegraven omdat hier het water dicht onder het oppervlak zat. Zeker is dat deze put enkele eeuwen voor het begin van onze jaartelling in gebruik was. Toen is ook een uitgeholde boomstam ingegraven om de inloop van zand en modder tegen te gaan. Het hout is middels de C14-methode gedateerd op ca 300 jaar v.Chr. Niet ver van deze put zijn boerderijen uit dezelfde periode opgegraven. De bewoners en hun vee waren van hun watervoorziening grotendeels afhankelijk van deze bron. 

We lopen naar een wat hoger liggende zandrug van waar we wat naar beneden kijken op de Germaanse Put. Niet vreemd dat daar destijds een waterbron is gevonden. We houden het hoogteverschil aan en gaan zelfs nog wat hoger. Verderop zien we mensen aandachtig naar iets staan kijken. We zijn benieuwd naar wat dat kan zijn. De laatste meters moeten we echt nog wat klimmen en dan staan we bij een vreemdsoortig monument. Op een grote steen staat dat we hier op de Lindeboomsberg het magische middelpunt van Nederland hebben bereikt.....

Er zijn veel middelpunten van Nederland. Het punt waar we nu zijn is het minst waarschijnlijke. Een oude boer kon uit overlevering vertellen dat op de berg tot ca 1935 drie kalender- of zonnewendestenen hadden gelegen en dat dit het middelpunt van Nederland was. Een van de 3 mogelijke zwerfkeien is achterhaald en heeft er jarenlang gelegen totdat hij uiteindelijk uit elkaar barste. Er ligt nu een andere steen met dezelfde gebeitelde inscriptie: Middelpunt van Nederland. De 2 andere stenen die er liggen doen eer aan het verhaal van de oude boer. De grote steen geeft het middelpunt van Nederland aan. Vanuit deze steen kan je een diagonale lijn trekken naar de noordelijke steen. Deze lijn geeft de richting aan van de zonsopkomst op de langste dag. De lijn door de zuidelijke steen geeft de kortste dag aan. Zonnewendestenen dus. Dat we op 50 meter hoogte zitten is te merken aan het uitzicht. We zien heel in de verte hoge gebouwen waarvan we vermoeden dat die in Barneveld staan. Als we weer iets naar beneden lopen komen we langs de notarisbank ter ere van notaris Dinger.

We lopen door naar Lunteren. We klimmen nog even op een metalen uitzichtpunt waar we ver over de noordelijke Veluwerand kunnen kijken. In de verte zien we boven wat Harderwijk moet zijn een luchtballon drijven in de najaarszon. Dat zal mooi zijn met al die kleuren op de grond. We dalen een stukje naar beneden over de Hessenweg. Dat geeft al aan dat het om een heel oude verbinding gaat. Aan de linkerhand camping De Goudsberg. Noemenswaardig is nog dat op dit terrein de Muur van Mussert staat. Dit voormalige NSB symbool staat echter op privéterrein en is ook geen toeristische attractie. 

We bereiken het station van Lunteren. Om 16.34 uur vertrekken we naar Amersfoort en om 17.11 uur reizen we verder naar Putten met een aankomsttijd van 17.29 uur.